بارگذاری لغت‌نامة دهخدا در وبگاه مؤسسة لغت‌نامة دهخدا دانشگاه تهران
دکتر محمود بی‌جن‌خان رئیس مؤسسه لغت‌نامة دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی هدف از بارگذاری این لغت‌نامه و ارتقاء وبگاه را چنین عنوان کرد: «در راستای دستور العمل دانشگاه تهران برای ارتقاء وبگاه مراکز خود، مؤسسه لغت‌نامه دهخدا نیز این مهم را که از سالیان پیش در صدد اجرای آن بود، در دستور کار قرار داد و تصمیم گرفته شد همزمان با تغییر وبگاه، لغت‌نامه را در دسترس عموم قرار دهد. همچنین با توجه به اینکه مؤسسه لغت‌نامۀ دهخدا در بخش آموزش زبان فارسی بیشترین ارتباط را در سطح بین‌المللی با دوستداران زبان فارسی دارد، وبگاه مؤسسه هم از نظر فنی و هم از نظر گرافیک با هدف کاربردی محور ارتقا پیدا کرد. این فاز نخست کار است و انشالله در آینده دنبال بهینه‌سازی وبگاه هستیم. تا همانگونه که در زمینه آموزش حضوری زبان فارسی در سطح بین‌الملل دارای جایگاه هستیم در فضای مجازی نیز جایگاه مناسب خود را داشته باشیم. در اینجا لازم است از کوشش‌های دکتر علی درزی رئیس پیشین مؤسسه و همکاران خود در مؤسسه لغت‌نامه دهخدا برای انجام این امر مهم سپاسگزاری کنم.» ایشان همچنین درخصوص سایر فعالیت‌های مؤسسه و مرکز اضافه کرد: «در بخش پژوهش، تألیف لغت‌نامۀ بزرگ فارسی در حال انجام است. اثری که بعد از اتمام لغت‌نامۀ دهخدا در دستور کار مؤسسه قرار گرفت. تا کنون تمام حرف آ و الف در ۳۰ جزوه در ۷ مجلد و قسمتی از حرف ب در ۹ جزوه در قالب مجلد ۸ منتشر شده است و بقیه دردست تالیف است. همچنین تا کنون ۸ عنوان کتاب آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان از سوی این مرکز منتشر شده که بسیار مورد استقبال قرار گرفته است و در حال حاضر تالیف کتاب‌های آموزشی جدید در دستور کار است. در بخش آموزش نیز، مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی به عنوان اولین مرکز دانشگاهی آموزش زبان فارسی مشغول آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان است. در این مرکز تا کنون بیش از ۲۰ هزار نفر دانشجوی بین‌المللی، زبان فارسی را فرا گرفته‌اند. علاوه بر این دانشجویان این مرکز علاوه بر فراگیری زبان فارسی در زمینه ایرانشناسی و آشنایی با فرهنگ و هنر ایران نیز آموزش می‌بینند.»
خانم اکرم سلطانی سرپرست بخش تالیف موسسه درخصوص عرضۀ لغت‌نامۀ دهخدا در چاپ‌ها و اشکال گوناگون، گفت: «مؤسسۀ لغت‌نامۀ دهخدا بعد از به پایان رسیدن تألیف لغت‌نامۀ دهخدا در سال ۱۳۵۹ توانسته این اثر بزرگ ملی را که به شیوۀ چاپ سربی منتشر شده بود، بعد از انجام ویرایش، ابتدا در قالب ۱۴ جلددر سال ۱۳۷۲ و سپس در ۱۵ جلد به همراه مقدمه در سال ۱۳۷۷ با حروف‌چینی کامپیوتری با کیفیت بسیار مطلوب منتشر کند. بعد از آن با توجه به پیشرفت تکنولوژی توانست در سال ۱۳۷۹ لوح فشرده این اثر را در دسترس عموم قرار دهد، که تا کنون ۶ روایت آن توسط انتشارات دانشگاه تهران منتشر شده است. خلاصه‌ای از لغت‌نامه را با عنوان فرهنگ متوسط دهخدا در دو جلد در سال ۱۳۸۵ نیز به چاپ رساند. بنابراین طی این مدت مؤسسه همراه با روند تکنولوژی پیش رفته است. پیشنهاد بارگذاری لغت‌نامۀ دهخدا در وبگاه مؤسسه از سال‌های قبل ارائه شده بود و دکتر علی درزی رئیس پیشین مؤسسه هم درصدد انجام آن بود ولی به دلیل نبود امکانات و مشکلات دیگراین امر به تأخیر افتاد.» سرپرست بخش تالیف همچنین در خصوص ویژگی‌های این لغت‌نامه که در وبگاه مؤسسه بارگذاری شده اضافه کرد: «نخست اینکه در جایگاه اصلی خود و یک وبگاه معتبر دانشگاهی منتشر شده و شورای تالیف مؤسسه بر آن نظارت دارد. دیگر آنکه از نظر فنی معانی مختلف کلمه و هویت‌های دستوری در آن مشخص و بارز شده‌اند. همچنین کاربر می‌تواند علاوه بر جستجو در مدخل‌ها در معانی هم جستجو کند. این امکان در مورد مدخل‌های بلند به کاربر می‌تواند یاری دهد. علاوه بر موارد گفته شده کاربر می‌تواند در صورت پیش آمدن هر سؤال در نتیجۀ جستجو، با شورای تألیف مؤسسه در ارتباط باشد.»
مهدی تجلی مدیر روابط عمومی و بین‌الملل موسسه در خصوص وبگاهها و اپلیکشن‌هایی که درحاضر وجود دارند و این لغت‌نامه را منتشر کرده‌اند و ارتباط آنها با موسسه گفت: «متاسفانه ما شاهد انتشار این لغت‌نامه در وبگاهها و اپلیکیشن‌هایی بودیم که بدون کسب مجوز از این مؤسسه صورت گرفته است. از نظر قانونی تمام حقوق این لغت‌نامه متعلق به این مؤسسه است، علامه علی‌اکبر دهخدا در سال ۱۳۲۴ این اثر را به مردم ایران تقدیم کرد و انتشار و حفظ و صیانت از آن را به مجلس شورای ملی واگذار کرد و مجلس شورای ملی نیز با تاسیس سازمان لغت‌نامة دهخدا، در سال ۱۳۳۶ این سازمان را به دانشگاه تهران واگذار کرد. همچنین علامه دهخدا از دکتر معین، علامه شهیدی و دکتر دبیرسیاقی به عنوان همکار و ادامه دهنده راه خود نام بردند و این اندیشمندان علاوه بر کسوت استادی دانشگاه تهران، تا زمانی که در قید حیات بودند، در طبع و نشر این لغت‌نامه نقش اصلی را داشتند. خانم سلطانی اضافه کردند: «هنوز هم تنی چند از مؤلفان لغت‌نامه همچون دکتر حسن انوری، دکتر رسول شایسته، دکتر سعیدنجفی اسداالهی و دکتر غلامرضا ستوده که عمرشان مستدام باد عضو شورای تالیف مؤسسه لغت‌نامه دهخدا هستند. بنابراین حقوق قانونی این مؤسسه کاملاً شفاف است. این وبگاهها و اپلیکیشن‌ها به صورت غیر قانونی نسخه دیجیتال این لغت‌نامه را که به صورت لوح فشرده منتشر شده بود، پس از هک و استخراج دیتای آن، غالباً به صورت نامناسب در فضاهای غیرعلمی مجازی با اهداف سودجویانه و تجاری مورد استفاده قراردادند که علاوه بر غیرقانونی بودن این عمل، چون شناختی نسبت به محتوای لغت‌نامه نداشتند، آن را به صورت ناقص و مشوش عرضه کردند. این نقص شاید در جستجوی یک لغت مشهود نباشد اما اشکالات فراوانی دارد که همگان متوجه آن نخواهند شد. مؤسساتی هم وجود دارند که که در حال همکاری با مؤسسه لغت‌نامه دهخدا هستند.» تجلی افزود: «بنابراین حکم کلی این است که هر انتشار بدون مجوز کتبی این مؤسسه غیر قانونی است. ما شکایاتی را از طریق ادارۀ حقوقی دانشگاه تهران مطرح کرده‌ایم که تا کنون چند حکم به نفع مؤسسه نیز صادر شده است، اما تعداد این وبگاهها و یا نرم‌افزارها زیاد است. در هر صورت این دین را بر گردن خود داریم تا از دستاورد علامه دهخدا و یاران او صیانت کنیم، بنابراین اداره حقوقی دانشگاه تهران پیگیر موضوع خواهد بود. از پلیس فتا، قوه قضاییه وسایر مراجع مرتبط برای حفظ این اثر ملی، درخواست کمک و همکاری را نیز داریم.»
گفتنی است مؤسسة لغت‌نامة دهخدا به عنوان نخستین سازمان در ایران برای تألیف فرهنگ لغت یا واژه‌نامه در سال ۱۳۲۴ و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی به عنوان نخستین نهاد دانشگاهی با هدف گسترش و ترویج زبان و ادبیات فارسی در سال ۱۳۶۸ زیر نظر دانشگاه تهران تأسیس شدند. این دو مجموعة پیوسته، در محلی قرار دارند که دکتر محمود افشار یزدی، استاد دانشگاه تهران، قسمتی از باغ خود را برای سازمان لغت‌نامة دهخدا و گسترش زبان و ادبیات فارسی و ایرانشناسی وقف کرد.
نظر شما :