معرفی «گسترش و ترجمه آثار جامی در چین در اواخر سلسله مینگ و اوایل سلسله چینگ»

شی ای مینگ

دانشگاه پکن

کتاب «گسترش و ترجمه آثار جامی در چین در اواخر سلسله مینگ و اوایل سلسله چینگ» از انتشارات دین و فرهنگ در چین در سال ۲۰۲۲ میلادی چاپ شد.

این کتاب درباره دو متن از آثار فلسفی صوفیانه یعنی لوایح و اشعه اللمعات را که توسط جامی نوشته شده است و دو ترجمه چینی آنها Zhenjing zhaowei و Zhaoyuan mijue به عنوان موضوع تحقیق بر می‌ گیرد و پژوهشی را از منظر بین دو زبان و دو فرهنگ انجام می ‌دهد. نویسنده این کتاب به بررسی منطق درونی انتخاب اصطلاح در روند ترجمه چینی نثر فارسی می پردازد. بنابراین این کتاب به وضوح گسترش و تحول متون جامی در چین را نشان می دهد و زمینه تاریخی چینی شدن دو نثر صوفیانه فارسی را روشن می کند.

این کتاب در مجموع بیش از ۳۵۰۰۰۰ کلمه چینی دارد و به جز مقدمه در چهار فصل تنظیم شده است.

فصل اول منشأ و تحول ادبیات صوفیانه فارسی و فلسفه عرفانی را مشخص می کند و زندگی و آثار جامی را به تفصیل معرفی می کند. پیشینه خلاقانه دو اثر فلسفی صوفیانه جامی را از منبع شرح دهید و تحلیل کنید.

فصل دوم به انتقال و تحول متن جامی از هرات به چین می پردازد و شباهت ها و تفاوت های ترجمه چینی با متن فارسی و نیز دلایل تفاوت ها و تغییرات را به طور عمیق مورد بررسی قرار می دهد.

فصل سوم به عمق متن می‌ پردازد و به ترتیب به معرفی و مقایسه دو نثر جامی و ترجمه‌های چینی آنها می‌ پردازد، از جمله وضعیت مجموعه نسخه‌های خطی مختلف، معرفی مختصر ساختار و محتوای نسخه‌های خطی و غیره.

فصل چهارم به دو اثر فارسی جامی (لوایح و اشعه اللمعات) و نسخه های خطی ترجمه چینی آنها (Zhenjing zhaowei و Zhaoyuan mijue) پرداخته و بر اساس تحلیل موردی به مقایسه آنها می پردازد. این موارد شامل جمع‌آوری و تحلیل ویژگی‌های واژه‌های ترجمه شده در دو ترجمه است، و "حقیقات"، "فناء" و گروهی از اصطلاحات "ذات، صفت و اسم" را سه مورد برای بحث در نظر می ‌گیرند. نویسنده از طریق مطالعات موردی و مقایسه‌ها متوجه می‌ شود که مترجمان دو ترجمه چینی به ندرت از نویسه‌گردانی متن اصلی استفاده می ‌کنند، اما واژگان فلسفی سنتی چینی مانند نئوکنفوسیوس، تائوئیسم و بودیسم را وام گرفته‌اند.

ضمیمه اول این کتاب سلسله استاد – شاگردان را در دوران سلسله مینگ و چینگ را گزارش می کند. این گروه از دانشمندان به شرح متون عربی، عرفانی و نثر صوفیانه می پرداختند. ضمیمه دوم گردآوری و تصحیح نسخه خطی نسخه "mijue Zhaoyuan" (ترجمه چینی اشعه اللمعات جامی) است که در ۱۸۹۰ میلادی نوشته شده و توسط کتابخانه Yenching دانشگاه هاروارد جمع آوری شده است.

---- 

SHEN Yiming  استاد و مترجم در بخش زبان‌ها و فرهنگ‌های آسیای غربی در دانشگاه پکن چین است. او دارای مدرک دکترا از دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی (SOAS) دانشگاه لندن است. تحقیقات او بر ادبیات صوفیانه فارسی و ترجمه‌های چینی آنها در قرن هفدهم تا هجدهم متمرکز است. شن چندین مقاله از جمله «جامی، افسانه ای در چین» (Iranian Studies)، «جامی و متون او در چین» و ... منتشر کرده است. شن همچنین چندین ترجمه چینی از آثار فارسی منتشر کرده است. شن علاوه بر <بهارستان> جامی، <چراغ ها را من خاموش میکنم> زویا پیرزاد، <جمعه خاکیستاری> منیرو روانی پور و ... را نیز ترجمه کرده است. تک نگاری شن درباره گسترش و ترجمه آثار جامی در چین در سال ۲۰۲۲ در چین منتشر شد.